Aktualne przepisy instalacji hydrantowej 2025

Pożar – to słowo samo w sobie mrozi krew w żyłach, ale jest pewien bohater drugiego planu, o którym rzadko się mówi z odpowiednią uwagą: instalacja hydrantowa. Czy zastanawialiście się kiedyś, co sprawia, że w krytycznej chwili z tych na pozór prostych urządzeń tryska woda pod odpowiednim ciśnieniem, gotowa do walki z żywiołem? Klucz tkwi w szczegółowych wytycznych, a mianowicie w tym, co określają Instalacja hydrantowa przepisy. W skrócie, to zbiór norm prawnych i technicznych, które zapewniają, że te systemy są nie tylko zainstalowane, ale przede wszystkim gotowe do niezawodnego działania w obliczu największego zagrożenia.

Czasem świat regulacji i norm wydaje się odległy od codziennej rzeczywistości, jednak analiza danych z faktycznych kontroli instalacji przeciwpożarowych potrafi obnażyć bolączki branży. Przyjrzyjmy się, jakie problemy powtarzają się najczęściej, tworząc ciche, lecz śmiertelne ryzyko w naszych budynkach.

Te liczby mówią więcej niż tysiąc słów prawniczej prozy. Pokazują wyraźnie, że choć fundamenty prawne istnieją, w praktyce często szwankuje coś bardziej prozaicznego – codzienna dbałość i zrozumienie, że papierologia jest tu tylko odbiciem fizycznego bezpieczeństwa. Zaniedbania w tych kluczowych obszarach nie są jedynie formalnym uchybieniem, ale bezpośrednim zagrożeniem dla każdego, kto znajdzie się w budynku podczas pożaru. Adresowanie tych powtarzających się problemów wymaga systemowego podejścia, edukacji i, co tu dużo mówić, odpowiednich inwestycji, zarówno czasowych, jak i finansowych, w prawidłowe utrzymanie systemów przeciwpożarowych.

Wymogi Prawne dla Hydrantów Zewnętrznych

Gdy dzwoni alarm i straż pożarna pędzi na sygnale, pierwsze czego potrzebuje na miejscu zdarzenia to niezawodne źródło wody. Tutaj do gry wchodzą hydranty zewnętrzne, których rola jest absolutnie kluczowa dla powodzenia akcji gaśniczej na dużą skalę.

Wymogi prawne dla hydrantów zewnętrznych to nie sugestie, a twarde zasady określone przede wszystkim w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. To biblia dla projektantów, instalatorów i zarządców.

Rozporządzenie to definiuje między innymi, jakiego rodzaju hydranty powinny być stosowane – najpopularniejsze to hydranty nadziemne DN80 i DN100, a także hydranty podziemne. Wybór typu często zależy od lokalnych warunków i wymogów, choć nadziemne są z reguły łatwiejsze w szybkim zlokalizowaniu i użyciu.

Diabeł tkwi w szczegółach lokalizacji. Przepisy bardzo precyzyjnie określają, w jakiej odległości od siebie powinny znajdować się hydranty zewnętrzne. Standardowo, w obszarach miejskich, odległość ta nie powinna przekraczać 150 metrów, co ma zapewnić równomierne pokrycie terenu.

Dodatkowo, każdy chroniony obiekt budowlany (za wyjątkiem tych, dla których przepisy przewidują odstępstwa) powinien znajdować się w zasięgu co najmniej jednego hydrantu, położonego w odległości nie większej niż 100 metrów od ściany budynku.

Ta odległość 100 metrów to maksymalny zasięg węży pożarniczych, które są standardowym wyposażeniem samochodów gaśniczych. Przekroczenie tej granicy oznacza konieczność użycia przetłaczania wody, co jest czasochłonne i komplikuje akcję.

Warto jednak pamiętać o innym ważnym wymogu lokalizacyjnym: hydrant zewnętrzny powinien być usytuowany w odległości co najmniej 5 metrów od ściany budynku. Chroni to hydrant przed uszkodzeniem w przypadku zawalenia się fragmentu obiektu objętego pożarem i zapewnia strażakom bezpieczną strefę operacyjną.

Swobodny i niezawodny dostęp do hydrantu jest absolutnie krytyczny. Musi być zapewniony przez drogi lub dojazdy pożarowe, które pozwolą ciężkim wozom strażackim dojechać na tyle blisko, by podłączyć węże.

Nikt nie chce kopać w śniegu czy brodzić w błocie, szukając przyłącza. Dlatego też, przepisy wymagają, aby teren wokół hydrantu zewnętrznego był utwardzony i utrzymywany w stanie umożliwiającym natychmiastowe użycie o każdej porze roku.

Parametry pracy hydrantu zewnętrznego – czyli minimalna wydajność i ciśnienie dynamiczne – są ściśle powiązane z kategorią zagrożenia pożarowego danego terenu lub obiektu, określoną przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzję administracyjną.

Minimalna wydajność hydrantów zewnętrznych dla poszczególnych stref zagrożenia (Q1, Q2, Q3, Q4) jest precyzyjnie podana w rozporządzeniu. Przykładowo, dla terenów o niskim zapotrzebowaniu na wodę (Q1, np. zabudowa jednorodzinna) może to być zaledwie kilka dm³/s, natomiast dla dużych obiektów przemysłowych czy magazynowych (Q4) wymagane są wydajności rzędu kilkudziesięciu litrów na sekundę, a nawet więcej.

Wymagane minimalne ciśnienie dynamiczne na połączeniu z wężem tłocznym straży pożarnej wynosi zazwyczaj 0.1 MPa dla hydrantów DN80 i DN100, choć rozporządzenie przewiduje pewne niuanse w zależności od typu zasilania i specyfiki terenu.

Te parametry muszą być potwierdzone badaniami, ale o tym więcej w osobnym rozdziale. Bez odpowiedniego ciśnienia i wydajności, nawet najlepiej zlokalizowany hydrant jest po prostu drogim elementem krajobrazu, a nie skutecznym narzędziem walki z ogniem.

Prawidłowe oznakowanie hydrantu to kolejny detal o wielkim znaczeniu. Tabliczki informacyjne o typie hydrantu (nadziemny/podziemny), jego średnicy nominalnej (DN80, DN100) i przede wszystkim o jego wydajności (w dm³/s) pozwalają strażakom błyskawicznie ocenić, czy dany punkt zapewni im odpowiednią ilość wody do prowadzenia skutecznych działań.

Często bagatelizowane są również wymogi dotyczące ochrony hydrantów przed zamarzaniem. Zamarznięty hydrant zimą to gorszy problem niż jego brak – daje złudne poczucie bezpieczeństwa. Przepisy wymagają stosowania rozwiązań (np. hydranty suchobieżne lub systemy grzewcze), które zapewnią gotowość systemu w ujemnych temperaturach.

Podłączenie hydrantu do sieci wodociągowej musi być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby nie doszło do skażenia wody pitnej, a także aby możliwe było odcięcie dopływu wody do hydrantu bez wpływu na ogólne zasilanie przeciwpożarowe w rejonie. Stosuje się do tego celu odpowiednie zasuwy.

Studium przypadku z niewielkiego miasta pokazuje, jak ignorowanie tych przepisów może wpłynąć na realną sytuację. Mimo istnienia hydrantów, ich niska wydajność, wynikająca ze starej i niedimensionowanej sieci wodociągowej (co powinno było być skorygowane przez np. lokalną pompownię), sprawiła, że podczas pożaru kilku budynków straż pożarna miała poważne problemy z zapewnieniem ciągłości dostaw wody.

To brutalna lekcja, że przepisy dotyczące instalacji hydrantowych zewnętrznych są pisane krwią, choć w przenośni. Są wynikiem analiz setek pożarów i mają zapobiec powtórce tragicznych scenariuszy.

Orientacyjny koszt zainstalowania jednego hydrantu zewnętrznego może wahać się od 5 000 PLN do nawet 15 000 PLN lub więcej, w zależności od warunków gruntowych, odległości od sieci i typu hydrantu. Czas instalacji to zazwyczaj 1-3 dni robocze.

Wartość dodana z ich prawidłowego działania jest jednak nie do przecenienia – to spokój umysłu dla mieszkańców i kluczowe wsparcie dla strażaków ratujących życie i mienie. Zastosowanie się do tych norm to nie opcja, to prawny i moralny obowiązek właścicieli oraz zarządców.

Regulacje Dotyczące Hydrantów Wewnętrznych (Węże Hydrantowe)

Gdy pożar wybucha wewnątrz budynku, liczy się każda sekunda, zwłaszcza zanim przyjedzie profesjonalna pomoc. Tutaj na scenę wchodzą hydranty wewnętrzne – dostępne dla przeszkolonych osób w obiekcie, stanowiące pierwszą linię obrony przed rozprzestrzenianiem się ognia.

Regulacje dotyczące hydrantów wewnętrznych to kolejny, równie obszerny i szczegółowy zbiór zasad. Podobnie jak w przypadku hydrantów zewnętrznych, podstawą prawną jest Rozporządzenie MSWiA z 2010 roku, uzupełnione normami technicznymi, takimi jak kluczowa norma PN-EN 671 określająca wymagania dla samych urządzeń hydrantowych.

Wewnętrzne węże hydrantowe występują w trzech podstawowych wariantach, różniących się średnicą nominalną i przeznaczeniem:

• Hydranty DN25 (popularnie zwane „wężem półcalowym”), wyposażone w półsztywny wąż.
• Hydranty DN33, również z wężem półsztywnym.
• Hydranty DN52, wyposażone w wąż płasko składany, podobny do tych używanych przez straż pożarną.

Wybór typu hydrantu wewnętrznego zależy od rodzaju chronionego obiektu i przypisanej mu kategorii zagrożenia pożarowego (znów pojawiają się "Q"). Przykładowo, dla wielu budynków mieszkalnych wielorodzinnych, hoteli, biur czy szkół (typu ZL I, ZL II, ZL III) przepisy wymagają stosowania hydrantów DN25 lub DN33.

Natomiast dla obiektów o większym zagrożeniu, takich jak niektóre budynki użyteczności publicznej (ZL IV, ZL V, np. sale kinowe, widowiskowe) czy obiektów magazynowych i produkcyjnych (PM), często konieczne jest zastosowanie hydrantów DN52, zapewniających większą wydajność.

Węże hydrantowe mają określoną maksymalną długość – najczęściej spotyka się węże o długości 15 lub 20 metrów dla DN25/33 i 15 lub 20 metrów dla DN52, choć norma PN-EN 671 dopuszcza również 30 metrowe.

Lokalizacja hydrantów wewnętrznych w budynku również jest ściśle regulowana. Zazwyczaj umieszcza się je na klatkach schodowych, w korytarzach ewakuacyjnych, przy wyjściach na zewnątrz lub w strategicznych punktach chronionych obszarów (np. hale magazynowe).

Kluczowym wymogiem lokalizacyjnym jest zapewnienie, że zasięg rzutu prądu wody z prądownicy każdego hydrantu (z uwzględnieniem długości węża i zasięgu strumienia wody, zazwyczaj przyjmowanego na poziomie co najmniej kilku metrów, np. 5 metrów) pokrywa całą powierzchnię chronionego obiektu. To prosta geometria, ale często jest źle obliczana.

W praktyce oznacza to, że odległość od najdalszego punktu w chronionym obszarze do najbliższego hydrantu nie może przekraczać sumy długości węża i zasięgu prądu wody. Dlatego też hydranty muszą być odpowiednio rozmieszczone w budynku, co czasem wymaga instalacji kilku punktów na jednym piętrze czy w dużej hali.

Równie istotne jak lokalizacja jest zapewnienie odpowiedniego ciśnienia i wydajności w punkcie poboru wody. Przepisy są tu jednoznaczne: dla hydrantów wewnętrznych DN25 i DN33, wymagane minimalne ciśnienie dynamiczne na prądownicy wynosi 0.2 MPa, a dla hydrantów DN52 również 0.2 MPa.

Co się tyczy wydajności, regulacje określają, że dla hydrantów DN25 jest to minimum 1.0 dm³/s, dla DN33 minimum 1.5 dm³/s, a dla DN52 minimum 2.5 dm³/s. Te wartości to nie są pobożne życzenia, ale minimum gwarantujące, że ilość wody wystarczy do schłodzenia ognia i ochrony dróg ewakuacyjnych.

Wymagane ciśnienie i wydajność dla hydrantów wewnętrznych muszą być zagwarantowane przez system zasilający, czy to z sieci miejskiej, czy z własnej instalacji (np. ze zbiornika i pompowni). Często konieczne jest zainstalowanie zestawu hydroforowego przeciwpożarowego, aby zapewnić te parametry.

Dostęp do szafki hydrantowej musi być niczym nieograniczony – żadnych mebli, kartonów, czy innych przeszkód w promieniu co najmniej 1 metra. Drzwi szafki powinny łatwo się otwierać, a sposób rozwijania węża być intuicyjny.

Prawidłowe oznakowanie szafki hydrantowej, zazwyczaj czerwoną ramką i piktogramem zgodnym z Polskimi Normami, to kolejny niby drobiazg, który w stresie sytuacji pożarowej ma kolosalne znaczenie.

Komponenty hydrantu wewnętrznego, takie jak wąż, prądownica, zawór i sama szafka, muszą być w dobrym stanie technicznym. Węże powinny być zwinięte lub złożone zgodnie z instrukcją, a zawory nie mogą cieknąć czy być zablokowane.

Należy pamiętać, że szafki hydrantowe nie są szafkami na mopa czy narzędzia. Mają służyć wyłącznie do przechowywania węża hydrantowego i akcesoriów. Utrzymanie w nich porządku i czystości to element prawidłowej eksploatacji.

Koszty szafki hydrantowej z wężem to wydatek rzędu 500 PLN do 1500 PLN, w zależności od typu (DN25/52), długości węża i producenta. Natomiast całkowity koszt instalacji punktu hydrantowego, wliczając orurowanie i podłączenie do sieci, może sięgnąć kilku tysięcy złotych.

Przykład z życia? W biurowcu, gdzie zmieniono układ pomieszczeń, nikt nie zaktualizował rozmieszczenia hydrantów. Okazało się, że część nowo wydzielonych biur znajdowała się poza zasięgiem najbliższego hydrantu. W przypadku zaprószenia ognia w takim miejscu, czas reakcji z użyciem hydrantu wewnętrznego byłby krytycznie wydłużony.

Wszyscy chcemy wierzyć, że pożar nas ominie, ale przygotowanie się na taką ewentualność to akt odpowiedzialności. Zrozumienie i wdrożenie regulacji dotyczących węży hydrantowych wewnętrznych to inwestycja w bezpieczeństwo użytkowników każdego budynku i spokój dla jego zarządcy.

Ciśnienie i Wydajność Hydrantów w Świetsle Przepisów

Serce każdej instalacji hydrantowej bije rytmem odpowiedniego ciśnienia i wydajności. To nie są parametry wybrane losowo; są one fundamentem, który decyduje o tym, czy system będzie w ogóle zdolny do skutecznego gaszenia pożaru.

Ciśnienie i wydajność hydrantów w świetle przepisów są określone z chirurgiczną precyzją. Jak już wspomniano, podstawowym dokumentem jest Rozporządzenie MSWiA z 2010 roku, które podaje minimalne wymagania, a Polskie Normy (jak np. PN-EN 671 dla hydrantów wewnętrznych) doprecyzowują metody ich weryfikacji.

Gdy mówimy o ciśnieniu w kontekście gaszenia pożarów, kluczowe jest ciśnienie dynamiczne – czyli to, jakie panuje w instalacji podczas poboru wody, gdy woda jest w ruchu. Ciśnienie statyczne (w spoczynku) jest ważne dla samej instalacji, ale dla gaszenia liczy się dynamiczne.

Dla hydrantów wewnętrznych (DN25, DN33, DN52) minimalne ciśnienie dynamiczne na prądownicy, przy nominalnym przepływie wody, wynosi niezmiennie 0.2 MPa. Dlaczego 0.2 MPa? Taka wartość zapewnia odpowiedni zasięg strumienia wody i umożliwia efektywne podawanie środka gaśniczego na źródło ognia.

Dla hydrantów zewnętrznych (DN80, DN100) wymagane minimalne ciśnienie dynamiczne na nasadzie wynosi najczęściej 0.1 MPa. Różnica w porównaniu do wewnętrznych wynika z innego sposobu użycia – straż pożarna często używa własnych pomp w samochodach, które dodatkowo zwiększają ciśnienie.

Przejdźmy do wydajności, mierzonej zazwyczaj w decymetrach sześciennych na sekundę (dm³/s), co odpowiada litrom na sekundę (l/s). Wymagana wydajność w dm³/s zależy od typu hydrantu i kategorii zagrożenia pożarowego.

Dla hydrantów wewnętrznych mamy:

• DN25: minimum 1.0 dm³/s (przy 0.2 MPa na prądownicy)
• DN33: minimum 1.5 dm³/s (przy 0.2 MPa na prądownicy)
• DN52: minimum 2.5 dm³/s (przy 0.2 MPa na prądownicy)

W przypadku hydrantów zewnętrznych wydajności są znacznie wyższe, ponieważ mają one zasilić profesjonalny sprzęt strażacki, a wartości zależą od strefy zagrożenia:

• Strefa Q1 (np. osiedla domów jednorodzinnych): typowo od kilku do kilkunastu dm³/s
• Strefa Q4 (np. wielkie magazyny, zakłady przemysłowe): od kilkudziesięciu do nawet setek dm³/s

Zapewnienie tych parametrów to często spore wyzwanie inżynieryjne. Ciśnienie i wydajność w punkcie hydrantowym zależą od ciśnienia w sieci zasilającej (miejskiej lub własnej), średnicy rurociągów, ich długości, ilości kolanek, zaworów i innych oporów przepływu.

Jeśli ciśnienie i wydajność w sieci miejskiej są niewystarczające (a jest to powszechny problem, szczególnie w starszych dzielnicach lub na terenach słabiej zainfrastrukturyzowanych), konieczne staje się zaprojektowanie i budowa własnego źródła wody do celów przeciwpożarowych.

Takim źródłem może być zbiornik wody (naziemny lub podziemny) oraz zespół pomp przeciwpożarowych (potocznie zwany pompownią lub zestawem hydroforowym ppoż.). Pompownia zasila instalację wewnętrzną i/lub zewnętrzną, gwarantując wymaganą wydajność i ciśnienie niezależnie od sieci zewnętrznej.

Koszt takiego zespołu pompowego z armaturą może wynieść od 15 000 PLN do nawet 50 000 PLN i więcej, w zależności od wymaganych parametrów (wydajność, ciśnienie) i zastosowanych rozwiązań technologicznych (np. układy z podtrzymaniem zasilania). Koszt zbiornika retencyjnego to dodatkowy, znaczący wydatek.

Systemy te są projektowane z marginesem bezpieczeństwa, aby nawet w najmniej korzystnych warunkach (np. jednoczesne działanie kilku hydrantów) parametry nie spadły poniżej minimum określonego przepisami.

Co ważne, przepisy jasno mówią, że ciśnienie dynamiczne w punkcie czerpalnym nie może przekraczać 0.7 MPa, gdyż zbyt wysokie ciśnienie może utrudniać obsługę prądownicy przez użytkownika, a nawet prowadzić do uszkodzenia sprzętu.

Pomiar ciśnienia i wydajności jest kluczowym elementem okresowych badań hydrantów. Wykonuje się go za pomocą specjalistycznego sprzętu, takiego jak manometry i przepływomierze, lub metodą wolnego wylewu z użyciem naczynia pomiarowego i stopera.

Badania te muszą być przeprowadzane przez uprawnione osoby i dokumentowane w protokole. Wynik "negatywny" – czyli parametry poniżej wymaganego minimum – oznacza, że hydrant jest niezdatny do użycia i wymaga pilnej naprawy lub przebudowy systemu zasilającego.

Ignorowanie problemu niedostatecznego ciśnienia czy wydajności to de facto posiadanie atrapy hydrantu, a nie sprawnego systemu przeciwpożarowego. W obliczu ognia, litry na sekundę i megapascalenadają ratujący życie sens rurze i wężowi.

Zasady Lokalizacji i Rozmieszczenia Hydrantów

Postawienie hydrantu w dowolnym miejscu, „żeby był”, to przepis na katastrofę. Zasady lokalizacji i rozmieszczenia hydrantów są tak samo istotne jak ich parametry techniczne. Nawet najlepsza instalacja z odpowiednim ciśnieniem i wydajnością jest bezużyteczna, jeśli hydrant jest ukryty za regałami, zbyt daleko od źródła pożaru, lub co gorsza, niedostępny dla straży pożarnej.

Zacznijmy od hydrantów zewnętrznych, które stanowią pierwszy punkt poboru wody dla PSP. Jak już wspomniano, muszą być dostępne z dróg pożarowych i rozmieszczone w określonych odległościach. Typowa odległość między hydrantami zewnętrznymi to do 150 metrów, a odległość od hydrantu do chronionego obiektu nie powinna przekraczać 100 metrów.

Dlaczego tak? Pożary obiektów budowlanych wymagają często dużej ilości wody i możliwości jej podawania z różnych stron budynku, otaczając źródło ognia. Rozmieszczenie hydrantów w takich odstępach zapewnia strażakom elastyczność i możliwość skutecznego podłączenia się w dogodnym miejscu.

Umiejscowienie hydrantu zewnętrznego w odległości co najmniej 5 metrów od ściany budynku nie tylko chroni go przed uszkodzeniem konstrukcji, ale także daje przestrzeń operacyjną dla pojazdu pożarniczego i strażaków rozwijających linie wężowe.

W praktyce planowania lokalizacji bierze się pod uwagę również potencjalne przeszkody: ogrodzenia, skarpy, rowy, gęste zadrzewienia czy składowane materiały. Dostęp musi być zapewniony bezwzględnie. Zimowy krajobraz też ma znaczenie – naniesiony przez pług śnieg czy oblodzenie to realne utrudnienia.

Rozmieszczenie hydrantów wewnętrznych w budynku jest podyktowane inną logiką, skupioną na szybkiej interwencji użytkowników obiektu lub zakładowych służb ratowniczych jeszcze przed przybyciem PSP.

Podstawowa zasada to zapewnienie zasięgu działania każdego hydrantu na całej chronionej powierzchni. Zasięg ten jest sumą długości węża (np. 20 metrów) i efektywnego zasięgu strumienia wody (np. przyjmuje się 5 metrów dla hydrantów DN25/33 i więcej dla DN52, choć to zależy od prądownicy i ciśnienia).

W praktyce oznacza to, że najdalszy punkt w chronionym obszarze (np. pokój, hala) musi być osiągalny przez prąd wody. Przy wężu 20-metrowym i zasięgu strumienia 5 metrów, maksymalna odległość, jaką trzeba przejść z wężem od szafki hydrantowej do źródła pożaru, wynosi teoretycznie około 25 metrów. Ale trzeba uwzględnić drogę rozwinięcia węża, korytarze, ostre zakręty.

Dlatego często w korytarzach czy na klatkach schodowych rozmieszcza się hydranty w takich odległościach od siebie (np. co kilkadziesiąt metrów), aby ich strefy działania pokrywały się lub zachodziły na siebie, eliminując „martwe pola”.

Standardowo hydranty wewnętrzne lokalizuje się przy drogach ewakuacyjnych, takich jak korytarze i klatki schodowe, a także przy wyjściach z kondygnacji i klatek schodowych na zewnątrz.

Nie należy jednak przesadzać z odległością od pomieszczeń, które mają być chronione. Postawienie hydrantu "na końcu świata" w stosunku do potencjalnego miejsca pożaru mija się z celem.

Przepisy wskazują również, że hydranty powinny być zlokalizowane na wysokości od 1.35 m do 1.5 m od podłogi do środka zaworu. Umożliwia to łatwy dostęp i manipulację.

W dużych halach produkcyjnych i magazynowych, gdzie ryzyko i potencjalna powierzchnia pożaru są znaczne, hydranty DN52 są rozmieszczane strategicznie wewnątrz hal, aby zapewnić możliwość szybkiego działania przy wykorzystaniu większej ilości wody.

Pamiętajmy o drzwiach szafek hydrantowych. Muszą otwierać się na zewnątrz szafki o co najmniej 180 stopni lub być wykonane w sposób umożliwiający wyjęcie węża bez utrudnień (np. drzwi odchylane o 90 stopni z możliwością obrócenia całej szafki), nie blokując jednocześnie drogi ewakuacyjnej czy przejścia.

Błędem jest instalowanie hydrantu za drzwiami, które po otwarciu go zasłaniają lub blokują dostęp. Szybkość reakcji jest tu kluczowa, a szukanie hydrantu to strata cennego czasu.

Przykładem może być centrum handlowe, gdzie w wyniku modernizacji niektóre przejścia i wnęki zostały zabudowane pod nowe lokale komercyjne. Okazało się, że kilka hydrantów wewnętrznych znalazło się w trudniej dostępnych miejscach, a ich zasięg przestał obejmować zaktualizowany układ sklepów. Konieczna była kosztowna relokacja lub doinstalowanie nowych punktów.

Planowanie rozmieszczenia instalacji hydrantowej wymaga gruntownej analizy rzutu budynku, funkcji pomieszczeń, kategorii zagrożenia pożarowego, a także przewidywanych dróg ewakuacyjnych i dróg dojścia dla służb ratowniczych. To nie tylko kwestia przepisów, ale logicznego myślenia o przepływie ludzi i działaniach gaśniczych w sytuacji stresu.

Graficzne przedstawienie zasięgów działania hydrantów na rzutach budynku jest standardową praktyką w dokumentacji projektowej. Wizualizacja pomaga ocenić, czy cała powierzchnia jest rzeczywiście pokryta wymaganą strefą rażenia wodą.

Analizując wymagania dotyczące wydajności w stosunku do typu hydrantu wewnętrznego, możemy przedstawić je w formie graficznej, co lepiej obrazuje różnice w potencjale gaśniczym tych urządzeń:

Powyższy wykres dosadnie ilustruje, dlaczego dla obiektów o wyższym zagrożeniu pożarowym konieczne jest stosowanie hydrantów DN52. Ich wydajność jest 2.5 raza większa niż w przypadku najmniejszych DN25, co przekłada się na zdolność podania znacznie większej ilości wody w krótszym czasie – często decydujące o skuteczności akcji.

Przeglądy, Badania i Konserwacja Instalacji Hydrantowych

Zainstalowanie systemu hydrantowego zgodnie z przepisami to dopiero początek drogi. Instalacja, która nie jest regularnie sprawdzana i konserwowana, prędzej czy później zawiedzie. Dlatego kluczową częścią instalacji hydrantowej przepisy jest rozdział dotyczący jej utrzymania w należytym stanie technicznym.

Przeglądy i badania hydrantów nie są formalnością czy zbędną biurokracją. To absolutnie niezbędne procedury, które gwarantują, że system zadziała, kiedy będzie potrzebny. Rozporządzenie MSWiA z 2010 roku nakłada obowiązek przeprowadzania takich czynności.

Podstawowy wymóg to przeprowadzenie przeglądu technicznego i czynności konserwacyjnych hydrantów oraz testów ciśnieniowych i wydajnościowych co najmniej raz w roku. To absolutne minimum, które ma na celu weryfikację sprawności całego systemu.

Co obejmuje taki roczny przegląd? Przede wszystkim szczegółową kontrolę wizualną każdego elementu instalacji hydrantowej, od szafki, poprzez wąż i prądownicę, aż po zawór odcinający i oznakowanie. Szukamy wszelkich śladów korozji, uszkodzeń mechanicznych, przecieków czy wadliwego działania.

Zawory powinny być łatwe do otwarcia i zamknięcia, bez oporu czy zacięć. Węże nie mogą mieć przetarć, pęknięć czy śladów zagrzybienia. Prądownice muszą być kompletne i w dobrym stanie.

Szafka hydrantowa musi być czysta, sucha, prawidłowo oznakowana i co najważniejsze – łatwo dostępna, bez zastawiania. Sprawdza się również instrukcję obsługi – powinna być czytelna i znajdować się w szafce.

Najważniejszym testem, przeprowadzonym w ramach rocznego przeglądu, jest badanie ciśnienia i wydajności hydrantów wewnętrznych i zewnętrznych. Wykorzystuje się do tego specjalistyczny sprzęt pomiarowy – manometry do pomiaru ciśnienia statycznego i dynamicznego oraz urządzenia do pomiaru wydajności, np. przepływomierze lub dysze pomiarowe o znanej charakterystyce.

Pomiar polega na otwarciu zaworu hydrantowego i spuszczeniu wody, mierząc jednocześnie panujące ciśnienie dynamiczne i przepływ. Porównuje się uzyskane wyniki z minimalnymi wartościami wymaganymi przez przepisy (np. 0.2 MPa i 1.0, 1.5, 2.5 dm³/s dla wewnętrznych, 0.1 MPa i wymagana wydajność dla zewnętrznych).

Testy te pozwalają wykryć problemy takie jak zapchane rury, zbyt niskie ciśnienie w sieci zasilającej (wynikające np. ze zwiększonego poboru wody w okolicy), nieszczelności, czy inne wady systemu, które nie byłyby widoczne podczas zwykłej inspekcji wizualnej.

Po przeprowadzeniu badań, sporządza się protokół, który dokumentuje stan instalacji, uzyskane parametry ciśnienia i wydajności dla każdego punktu hydrantowego oraz ewentualne uwagi i zalecenia. Protokół ten jest ważnym dokumentem, który powinien być przechowywany przez zarządcę obiektu i udostępniany na żądanie służb kontrolnych (np. Państwowej Straży Pożarnej).

Konserwacja instalacji hydrantowej to również reagowanie na wykryte usterki. Jeśli przegląd wykazał np. nieszczelność zaworu, uszkodzenie węża, czy co gorsza, parametry ciśnienia/wydajności poniżej normy, konieczne jest szybkie przeprowadzenie napraw.

Wąż hydrantowy zlokalizowany w szafce powinien być raz na 5 lat poddany przeglądowi w wyspecjalizowanej jednostce (o ile producent węża lub norma nie stanowi inaczej), a w razie stwierdzenia wad – wymieniony. Norma PN-EN 671-3, choć dotyczy konserwacji, jest tu kluczowym źródłem wiedzy.

Często pojawia się pytanie o koszty. Roczny przegląd hydrantów wewnętrznych i zewnętrznych wraz z badaniem ciśnienia i wydajności to koszt od kilkuset do kilku tysięcy złotych, w zależności od liczby punktów i lokalizacji obiektu. Koszt wymiany uszkodzonego węża to ok. 100-300 PLN plus usługa.

Pamiętajmy, że za utrzymanie instalacji w pełnej sprawności odpowiada właściciel lub zarządca obiektu. Ignorowanie tego obowiązku może prowadzić nie tylko do realnego zagrożenia w przypadku pożaru, ale także do konsekwencji prawnych i finansowych (mandaty, problemy z ubezpieczycielem w przypadku szkody).

W studium przypadku jednego z budynków biurowych, podczas rutynowej kontroli PSP okazało się, że hydranty wewnętrzne nie osiągają wymaganego ciśnienia dynamicznego. Przyczyna leżała po stronie źle dobranego zespołu pompowego ppoż. sprzed kilku lat. Właściciel musiał pilnie wymienić zestaw na nowy, o odpowiednich parametrach, co wiązało się ze znacznym, nieplanowanym wydatkiem. A wystarczyło regularnie przeprowadzać badania i weryfikować parametry już wcześniej.

Roczne badanie hydrantów to inwestycja w bezpieczeństwo, która w krytycznym momencie może okazać się bezcenna. Posiadanie protokołu potwierdzającego sprawność systemu to również spokój ducha dla zarządcy i pewność, że zrobiło się wszystko co w ludzkiej mocy, aby zminimalizować skutki pożaru.

To nie tylko sucha procedura – to akt odpowiedzialności za życie i zdrowie ludzi przebywających w budynku oraz za ochronę mienia przed niszczącym działaniem ognia i wody podawanej w sposób niekontrolowany.